Hàng nghìn tấn tôm hùm bông (ngư dân hay gọi là tôm hùm sao) của tỉnh Khánh Hòa và Phú Yên đã đến thời điểm thu hoạch, nhưng đang bị “kẹt cứng” dưới biển do Trung Quốc dừng không thu mua loại tôm này. Hằng ngày, ngư dân phải chạy đôn chạy đáo vay tiền “nóng” với lãi suất cao để mua thức ăn cho tôm.
Bè nuôi tôm hùm ở Vũng Rô, tỉnh Phú Yên. Ảnh: Hải Luận
“Trước đây, giá 1kg tôm hùm sao lên đến 2,3 triệu đồng, ngay cả thời điểm đại dịch Covid-19 hoành hành, nhưng tôm hùm vẫn “chạy” được, giá bán 1,7 triệu đồng/kg. Bây giờ bán 1 triệu đồng/kg mà không có ai mua. Nhà tui có mấy tấn tôm thịt còn dưới lồng, lúc tôm thịnh, người đi mua gọi người bán, nay thì đổi lại. Giá tôm giống trước đây 350.000 đồng/con, bây giờ bán rẻ 30.000 đồng/con, không ai dám bỏ tiền ra mua” – ông Nguyễn Chí Long, xã Vạn Lương, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa bấm tay nhẩm tính.
Người có thể nhịn đói, nhưng tôm phải ăn no
Thông thường, người nuôi tôm hùm ở Khánh Hòa và Phú Yên mua giống thả nuôi từ cuối mùa mưa bão năm trước (tháng 12/2022) cho tôm “chịu” qua một mùa Đông sẽ nhanh lớn. Đến thời điểm này hoặc gần Tết Nguyên đán năm 2024, tôm sẽ đạt trọng lượng trên dưới 1kg đủ tiêu chuẩn xuất bán.
“Cả năm ai cũng lo chạy tiền mua thức ăn cho tôm, chờ cuối năm bán tôm sẽ xử lý êm đẹp hết mọi chuyện. Bây giờ, tôm không bán được, phải đi vay thêm “tiền đứng, tiền ngồi” (vay theo ngày) bên ngoài cho tôm ăn. Người có thể nhịn đói được, nhưng tôm phải ăn no, chờ đợi thêm thời gian xem như thế nào?” – ông Long lộ rõ nét mặt lo âu.
Ông Trần Quốc Vinh, xã Vạn Lương đã vay ngân hàng 3 tỷ đồng mua con giống và chăm sóc 12.000 con tôm thịt, sản lượng hiện tại trên 10 tấn đang nằm dưới biển. “Tui đang khốn đốn thật sự, mỗi ngày phải xoay 8 triệu đồng tiền mua thức ăn cho tôm, toàn tiền đi vay với lãi suất cao. Ngày nào cũng lên mạng lướt tin xem có tia hy vọng gì cho tôm hùm không? Nuôi tôm 20 năm nay, chưa bao giờ thấy bế tắc như thế này” – ông Vinh nói với giọng rất buồn.
Chúng tôi đến chợ thức ăn cho tôm hùm ở thị trấn Vạn Giã, huyện Vạn Ninh lúc mờ sáng, người và xe ô tô chở thức ăn cho tôm hùm nằm la liệt. Phía dưới bờ biển có hàng trăm chiếc thùng chứa đầy thức ăn cho tôm hùm chuẩn bị đưa xuống thuyền để chuyển ra ngoài vịnh Vân Phong cho các chủ bè. Một bà đang hốt thức ăn cho tôm “bắn tin”: “Sáng mở mắt ra đã thấy thêm nợ chồng lên cao, chỉ thấy toàn “chở tiền” đi ra ngoài biển. Lẽ ra tháng này, tàu, xe đến đây chở tôm hùm đi bán ầm ầm, nay vắng vẻ vô cùng. Tết năm nay mà bán không được tôm, người dân nuôi tôm hùm và ngân hàng cho dân vay tiền đều ôm nhau chịu trận, kêu nhau bán nhà râm ran”.
Nhiều ngư dân phải vay tiền với lãi suất cao để mua thức ăn cho tôm. Ảnh: Hải Luận
Ông Võ Văn Thái, Giám đốc Hợp tác xã nuôi trồng thủy sản và du lịch Vân Phong, huyện Vạn Ninh cho biết, hợp tác xã có 32 thành viên, dự tính có gần 100 tấn tôm hùm bông chưa bán được. Nếu tính cả mấy xã, thị trấn ở huyện Vạn Ninh và thị xã Ninh Hòa nuôi tôm ở vịnh Vân Phong, số lượng có thể lên đến hàng ngàn tấn tôm hùm thịt. Vịnh Nha Trang, vịnh Cam Ranh, đầm Nha Phu cũng có sản lượng tôm hùm bông bị ứ đọng khá lớn.
Chúng tôi đi xe vượt qua đèo Cả đến thôn Vũng Rô, xã Xuân Hòa Nam, thị xã Đông Hòa, tỉnh Phú Yên, nơi có mật độ nuôi tôm hùm dày đặc. Ông Phạm Văn Khánh, thôn Vũng Rô trút nỗi buồn: “Nhà tôi còn 20 tấn tôm hùm thịt ở dưới lồng, đang chao đảo ghê gớm, nợ ngân hàng nhiều tỷ đồng chưa trả được, hằng ngày phải trả tiền lãi, rồi xoay tiền mua thức ăn cho tôm mỗi ngày. Cứ nghĩ đến tôm là ứa nước mắt. Trung Quốc không nhập khẩu tôm hùm sao, chỉ ăn ở trong nước không thấm tháp vào đâu, giá tôm loại 1 chỉ 1,1 triệu đồng/kg, mấy bà thương lái đánh “tôm dạt” xuống còn giá 700.000 – 800.000 đồng/kg nhiều quá trời, quá đất. Bán cũng khó, mà không bán cũng khó, dân nuôi tôm đang bị thiệt đơn, thiệt kép”.
Tỉnh Phú Yên có vùng nuôi tôm hùm ở thị xã Sông Cầu, huyện Tuy An, tổng sản lượng tôm đang tồn đọng lên tới hàng ngàn tấn.
Gỡ khó cho người nuôi tôm
Ông Lê Bá Anh, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển thôn thôn) cho biết: “Thị trường Trung Quốc chiếm đến 98-99% thị phần tôm hùm xuất khẩu của Việt Nam. Trong 9 tháng của năm 2023, xuất khẩu tôm hùm sang thị trường Trung Quốc chỉ đạt hơn 95 triệu USD, giảm hơn 46% so với cùng kỳ năm 2022”.
Theo ông Lê Bá Anh, tháng 5/2023, Trung Quốc ban hành luật về bảo vệ động vật hoang dã và danh mục các loài động vật hoang dã cần được bảo vệ, tôm hùm bông nằm trong danh sách này. Đến tháng 8/2023, việc xuất khẩu tôm hùm bông bị ngưng trệ do hải quan các cửa khẩu Trung Quốc kiểm soát chặt tôm hùm bông khai thác tự nhiên nhập khẩu.
Trung Quốc dừng nhập khẩu tôm hùm bông của Việt Nam khiến ngư dân gặp rất nhiều khó khăn. Ảnh: Hải Luận
Từ quy định pháp luật của Trung Quốc không cho phép nhập khẩu tôm hùm bông khai thác tự nhiên, chỉ nhập khẩu tôm hùm bông nuôi F2 (con giống sinh sản nhân tạo) phải chứng minh xuất xứ sản phẩm, ông Lê Bá Anh thông tin: “Nhà nhập khẩu của Trung Quốc muốn nhập khẩu tôm hùm bông phải xin giấy phép Cục Ngư nghiệp (Bộ Nông nghiệp Trung Quốc), nhưng hiện tại vẫn chưa có giấy phép nào được cấp”.
Vùng nuôi tôm hùm ở tỉnh Khánh Hòa và Phú Yên đã phát triển hơn 30 năm, đạt đến trình độ chuyên nghiệp cao, sản lượng hàng chục nghìn tấn/năm, nhưng đến nay chưa có tổ chức nào đứng ra làm quy trình xuất xứ, dẫn xuất địa lý cho sản phẩm tôm hùm. Nay xảy ra chuyện, cả ngư dân và cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương đều “trở tay” không kịp.
Ngày 25/11/2023, ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: “Trên thế giới hiện nay vẫn chưa có quốc gia nào công bố cho sinh sản và nuôi tôm hùm bông thành công. Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III đã cho sinh sản được tôm hùm bông ấu trùng, không nuôi được tôm giống. Như vậy, trên thế giới chưa có tôm hùm bông nuôi F2 như phía Trung Quốc yêu cầu”.
Theo ông Phùng Đức Tiến, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Công thương làm việc trực tiếp với các bộ, ngành của Trung Quốc để tháo gỡ ách tắc trong xuất khẩu tôm hùm bông. “Sản lượng tôm hùm bông của ngư dân còn tồn đọng rất lớn, cần phải cố gắng tháo gỡ cho bà con trước dịp Tết Nguyên đán năm 2024” – ông Tiến thông tin.
Nguồn tin: bienphong.com.vn
